Een "Anoxische zone" verwijst naar een gebied binnen een afvalwaterzuiveringsinstallatie/-systeem dat geen opgeloste zuurstof (DO) heeft. Gewoonlijk wordt water met minder dan 0,5 ppm DO als "anoxisch" beschouwd. Anoxische omstandigheden ontstaan wanneer micro-organismen (bacteriën) organisch materiaal sneller oxideren dan de snelheid van DO-toevoer.
Opgemerkt moet worden dat "anaëroob" vaak ten onrechte wordt gebruikt in plaats van "anoxisch". "Anoxisch" betekent specifiek de afwezigheid van zuurstof, terwijl "anaëroob" de afwezigheid van elektronenacceptoren zoals zuurstof, nitraten en sulfaten aangeeft.
Afvalwaterzuivering is een cruciaal proces dat zorgt voor de veilige verwijdering of hergebruik van afvalwater, waarbij zowel de menselijke gezondheid als het milieu wordt beschermd. Een belangrijk onderdeel van de afvalwaterzuivering is de anoxische zone, die een cruciale rol speelt bij het verminderen van de stikstofbelasting en het verbeteren van de efficiëntie van de behandeling .
Een anoxische zone is een gedeelte in een afvalwaterzuiveringsproces waar het zuurstofgehalte opzettelijk laag wordt gehouden om de groei van micro-organismen te bevorderen die geen zuurstof nodig hebben voor hun metabolisme.
Anoxische zones bevinden zich doorgaans na de primaire bezinkingstank en vóór het aerobe behandelingsproces. Tijdens denitrificatie gebruiken micro-organismen nitraat en nitriet als elektronenacceptoren, waardoor ze organisch materiaal in het afvalwater kunnen afbreken zonder dat daar zuurstof voor nodig is. Dit proces vermindert niet alleen de hoeveelheid stikstof in afvalwater, maar produceert ook stikstofgas, een onschadelijk bijproduct dat vrijkomt in de atmosfeer.
Een teveel aan stikstof in afvalwater kan milieuproblemen veroorzaken, zoals eutrofiëring, waarbij te hoge nutriëntenconcentraties leiden tot overmatige groei van planten en algen en tot een uitputting van het zuurstofgehalte in waterlichamen, wat schadelijk kan zijn voor het leven in het water. Door de stikstofbelasting voorafgaand aan het aerobe zuiveringsproces te verminderen, wordt de algehele zuiveringsefficiëntie verbeterd en wordt de milieu-impact van het gezuiverde afvalwater verminderd.
Dit kan met name van belang zijn in gebieden waar het gezuiverde afvalwater wordt geloosd in kwetsbare aquatische ecosystemen.
Het ontwerp en de werking van anoxische zones zijn cruciaal voor hun effectiviteit bij het verminderen van stikstofbelastingen. De grootte en vorm van de anoxische zone, het debiet van afvalwater en het type en de hoeveelheid koolstofbron spelen allemaal een rol bij het bepalen van de denitrificatiesnelheid. Het gebruik van geschikte monitoring- en controlesystemen kan er ook voor zorgen dat de anoxische zone effectief werkt.
Een grotere anoxische zone geeft denitrificerende bacteriën meer ruimte om te groeien en organisch materiaal af te breken, terwijl een kleinere anoxische zone kan leiden tot onvolledige denitrificatie. De vorm van de anoxische zone kan ook van invloed zijn op de effectiviteit ervan, waarbij sommige ontwerpen een betere menging en distributie van het afvalwater en de micro-organismen bevorderen.
Een lagere stroomsnelheid kan meer tijd geven voor denitrificatie, terwijl een snellere stroomsnelheid mogelijk niet voldoende tijd geeft voor volledige denitrificatie. De hydraulische retentietijd (HRT) is een belangrijke parameter die wordt gebruikt om het juiste debiet voor anoxische zones te bepalen, waarbij langere HRT's over het algemeen worden geassocieerd met hogere denitrificatiesnelheden.
Denitrificerende bacteriën hebben een bron van organische koolstof nodig om denitrificatie uit te voeren, en de beschikbaarheid en het type koolstofbron kunnen de efficiëntie van denitrificatie beïnvloeden. Enkele veel voorkomende bronnen van koolstof zijn methanol, ethanol en acetaat, en de juiste hoeveelheid en type koolstofbron hangt af van factoren zoals de stikstofbelasting en het type afvalwater dat wordt behandeld.
Hoewel anoxische zones effectief kunnen zijn bij het verminderen van de stikstofbelasting, kunnen ze ook met een aantal uitdagingen en beperkingen worden geconfronteerd. Een uitdaging is de beschikbaarheid van koolstofbronnen, die essentieel is voor het bevorderen van denitrificatie. In sommige gevallen kan de hoeveelheid koolstofbron onvoldoende zijn om de noodzakelijke microbiële activiteit te ondersteunen, wat de effectiviteit van de anoxische zone kan beperken. Andere uitdagingen kunnen de aanwezigheid van andere verontreinigingen in het afvalwater zijn, die denitrificatie kunnen remmen en de algehele efficiëntie van het zuiveringsproces kunnen verminderen.
Beperkte beschikbaarheid van organische koolstof: Een van de belangrijkste beperkingen van anoxische zones is de beperkte beschikbaarheid van organische koolstof in het afvalwater. Denitrificatie vereist een bron van organische koolstof die denitrificerende bacteriën als energiebron kunnen gebruiken, en als de koolstofbron beperkt is, kan de denitrificatie-efficiëntie worden verminderd.
Concurrentie met andere microbiële processen: Anoxische zones kunnen ook concurrentie ondervinden van andere microbiële processen in het afvalwaterzuiveringssysteem, zoals nitrificatie of fosforverwijdering. Deze processen kunnen de beschikbare koolstofbron verbruiken en de beschikbaarheid van organische koolstof voor denitrificatie beperken.
Gevoeligheid voor omgevingsfactoren: Anoxische zones kunnen gevoelig zijn voor veranderingen in omgevingsfactoren, zoals temperatuur, pH en beschikbaarheid van zuurstof. Veranderingen in deze factoren kunnen de activiteit van denitrificerende bacteriën beïnvloeden en de denitrificatie-efficiëntie verminderen.
Hoge energiebehoefte: In sommige gevallen kunnen anoxische zones een aanzienlijke hoeveelheid energie nodig hebben om de gewenste omgevingscondities te behouden. Er kunnen bijvoorbeeld recirculatiesystemen of beluchting nodig zijn om voldoende meng- en zuurstofniveaus in het afvalwater te behouden.
Beperkte toepasbaarheid op bepaalde soorten afvalwater: Anoxische zones zijn mogelijk niet effectief voor de behandeling van bepaalde soorten afvalwater, zoals die met een laag organisch gehalte of die met een hoog stikstofgehalte in een vorm die niet gemakkelijk kan worden omgezet in nitraat of nitriet.
Onderhoudsuitdagingen: Anoxische zones vereisen regelmatig onderhoud en controle om een goede werking te garanderen en problemen zoals verstopping of bacteriële besmetting te voorkomen.